Willem (Lytje Willem) Dijkstra

Willem Dijkstra was het op één na jongste kind van de zes kinderen van Meinte Dijkstra (1856-1924) en diens eerste vrouw Geertje Voordewind (1855-1894); zijn moeder overleed in 1894 in het kraambed van zoon Geert. Meinte Dijkstra hertrouwde in 1896 met Antje Schoonhoven (1865-1946) met wie hij vijf kinderen kreeg.

In 1907 verhuisde het hele gezin naar Schiermonnikoog.

Lytje Willem werkte als arbeider, tuinman, grafopzichter, verkocht petroleum maar was vooral bekend als de man waar jongelui onderdak vonden voor een gulden per nacht.

*

Uit “Schiermonnikoog 2007, Almanak van een Eiland”:

1982: 25 jaar geleden

Willem Dijkstra, bijgenaamd Lytje Willem, op 88-jarige leeftijd overleden 

“…van veel eilanders heb ik altijd weer gehoord dat men niet kon begrijpen waarom we toch steeds maar weer bij Lytje Willem gingen logeren. Er werd dan gezegd: ‘Lytje Willem? Daar is ’t toch hartstikke vies, en dan slapen op zo’n koude zolder en er is geen wasgelegenheid, hoe kun je daar nou overnachten!’ En inderdaad, het was koud op de zolder en we hadden maar een enkele kraan met ijskoud water, en het klopt ook dat het niet erg schoon was. Maar, daarentegen heb ik het altijd weer een unieke ervaring gevonden om bij een oude man als Lytje Willem voor slechts een gulden per nacht onderdak te vinden, waarbij je ook nog gebruik mocht maken van de houtkachel om je voedsel te verwarmen of water te koken.
Met Kerstmis brandde de kachel volop, was het knus en warm, speelden wij op onze muziekinstrumenten terwijl we Kerstliedjes zongen. Willem (of ‘Ome Willem’) zat dan in een stoel midden in de kamer en zong zachtjes mee, zijn hoofd oprichtend ten teken van een diepe religieuze overtuiging. Er brandden wat kaarsjes en de sfeer was haast niet te beschrijven. Om een uur of halfelf moesten we de kamer uit, want dan wilde hij de bedstee in. ’s Morgens zette hij de radio aan om z’n klok gelijk te zetten, pakte z’n elektrische scheerapparaat en schoor zich, at dan van de voedselresten van de vorige dag en plaatste zich vervolgens in de stoel bij het raam – z’n televisie – om naar de ‘schone jongedames’ te koekeloeren terwijl hij van z’n pruimtabak genoot. Als hij zin had, nam hij z’n vergrootglas om een detectiveboekje te lezen en dan mocht je hem niet storen. Op een gegeven moment vroeg hij me eens met hem te dammen en in eerste instantie dacht ik dat ik toch wel van hem zou winnen. Vergeet dat maar! Lytje Willem was oud, maar zeker niet dom! Met spelletjes zoals dammen en vooral ‘het molenspel’ kwam hij vaak als de ware winnaar uit de finale. Soms gebeurde het dat twee logees aan het dammen waren en dat Willem over de schouder gefascineerd meekeek en zich er mee begon te bemoeien als hij vond dat iemand weer zo’n domme zet had gedaan, We mochten ook wel eens voor hem werken, zodat je gratis een nacht op zolder kon doorbrengen. Hij heeft mij meerdere malen rustig aan het houthakken gezet of ik moest de groentetuin omspitten en de zolder schoonmaken. En hij kwam controleren hoor, dus als ’t niet goed was, moest het over. O ja, we hebben een keer de ‘w.c.’ schoongemaakt. De w.c. was een pot, die uitliep in een put in de achtertuin. Doortrekken kon niet, als het erg vies werd, gooiden we wat emmers water door de pot. Toen we de w.c. moesten schoonmaken, werd in de achtertuin de put leeggehaald en dat was me toch een stank! En Lytje Willem maar aanwijzingen geven. Maar we wilden hem graag helpen, we hielden immers allemaal wel een beetje van die oude man. Hoewel klein van stuk en moeilijk ter been was hij duidelijk de baas in eigen huis. Als hij niet wilde dat er meer gasten op de zolder kwamen, gebeurde dat ook niet en we spraken hem niet tegen. Sommigen hadden nog al eens de neiging om op voorzichtige toon, alsof hij een klein kind was, tegen hem te praten, Dit was echter helemaal niet nodig daar Lytje Willem tot z’n dood toe bij z’n volle verstand geleefd heeft met een goed gevoel voor humor en ons een zekere mate van respect afdwong. Het was altijd of we een grote familie waren: met z’n allen op de zolder met een kaarsje, of met z’n allen beneden om de tafel wat eten of roken terwijl Willem in een hoekje alles in de gaten hield. Jammer, dat hij overleden is want we sliepen niet alleen bij hem omdat ’t zo weinig kostte, maar ook omdat Lytje Willem gewoon Schiermonnikoog zelf was”.

 Annette Vogel