Lucas Kok

Een boerenbuitenmens in hart en nieren

Hoe zijn vader op het eiland komt
Vader Arend Lukas wordt in 1909 te Helpman (toen gemeente Haren) geboren. Na de lagere school en de ambachtsschool gaat hij werken bij zijn oom Jan Timmer, die onder andere een zaagmolen en een houthandel heeft. Daarna werkt hij bij Fongers in Groningen; daar voorziet hij nieuwe fietsen van een laklaag. Omdat dit moffelen een ongezonde bezigheid is, kijkt hij spoedig uit naar ander werk. Naar aanleiding van een advertentie solliciteert hij bij huisschilder Fokke Kooistra, die hem aanneemt als schildersknecht. Arend vindt de eilander gemeenschap in reilen en zeilen wat ondoorgrondelijk en houdt enige afstand.
Hij hoort dat in Brabant werk is bij de Nederlandse Spoorwegen. De stationsgebouwen moeten worden geschilderd. Nadat hij enige vakgenoten in Brabant enthousiast gemaakt heeft, schrijft hij in op dat schilderwerk en het wordt hem gegund.

Zijn vader, schilder op het eiland
Inmiddels heeft Arend op Schiermonnikoog kennisgemaakt met Aaltje Smids. Zij is de dochter van boer en slager Marten Smids en is eveneens in 1909 geboren Het raakt aan tussen die twee. Arend dringt er bij zijn geliefde op aan om naar Brabant te komen: daar is immers voor jaren werk. Maar Aaltje wil op het eiland blijven, ze wil niet verkassen. Zo komt Arend na enige tijd weer terug en vestigt zich op het eiland als huisschilder.
Hij trouwt op 9 juni 1932 met Aaltje. Ze huren een huis van Cornelis Blok, het huis aan de noordzijde van de Middenstreek dat eerder pension Kalfsbeek was en later de naam Klavertje Vier krijgt. Aaltje begint er een kruidenierswinkeltje. Daar de klandizie zich uitbreidt, krijgt ze hulp van haar broer Douwe, die al werkzaam is in de plaatselijke zuivelfabriek. Later neemt Douwe de zaak mee naar zijn ouderlijk huis, op de hoek Middenstreek-Karelspad. Arend koopt het huis aan de westzijde van het huidige politiebureau.

Geen studiehoofd, het boerenleven trekt
Hier wordt op 11 september 1936 Lucas geboren. Later zou hij in de omgang Luuk worden genoemd. In 1941, Luuk is dan 5 jaar, koopt zijn vader het huis pal tegenover het Karelspad, aan de zuidzijde van de Middenstreek. In dit huis wordt op 16 augustus 1944 Marten geboren. Luuk gaat naar de Badwegschool, met als schoolhoofd meester Veerman en juffrouw van der Linde als onderwijzeres. In 1952 komt hij van school.
Hij gaat nog even naar de eilander uloschool, maar het boerenbedrijf trekt. Luuk gaat hij al spoedig bij dorpsboer Johannes Faber aan het werk. Die raadt hem aan om te gaan studeren: een boer kan immers niet zonder een goede opleiding. Nadat hij ook nog een tijdje heeft gewerkt bij de gebroeders Fokke en Jilt Visser, volgt Luuk de tweejarige winteropleiding van de middelbare landbouwschool te Dokkum. Hij doet dat samen met enkele andere jongens van het eiland, onder wie Teun Talsma, Wigle Vlasma en Piet Visser. Dokkum biedt voor Luuk blijkbaar zoveel afleiding dat hij een jaar moet overdoen. Nadat hij deze opleiding met succes heeft afgerond, werkt hij nog een tijdje in de polder, bij Jitze de Vries op boerderij De Oorsprong.

De aantrekkingskracht van Elim op eilander jongens
Wanneer hij tegen het eind van de jaren vijftig kennismaakt met Ans Hoekzema, werkt hij daar nog steeds. Ans is op 22 januari 1939 in de stad Groningen geboren. Ook haar vader is huisschilder. Na de lagere school kiest ze voor een verzorgend beroep en volgt hiervoor een opleiding.
Schiermonnikoog heeft dan nog steeds twee kinderkoloniehuizen, een protestants en een katholiek. Hier verblijven de zogeheten bleekneusjes een aantal weken om op krachten te komen. Gezien haar kerkelijke achtergrond solliciteert Ans op een oproep voor verzorgsters van het protestantse Elim. Met haar opleiding wordt ze aangenomen. In september 1957 komt ze op het eiland. Het duurt niet lang of ze komt met eilander jongens in aanraking, die als door een magneet door de aldaar werkende meisjes worden aangetrokken. Zo maakt ze kennis met Luuk. Ze krijgen verkering en trouwen in 1960.

Bedrijfsleider op een pluimveebedrijf

Het stel vertrekt naar Heelsum, nabij Renkum. Luuk kan daar op een groot boerenbedrijf bedrijfsleider veeteelt worden. In 1961 krijgen ze daar hun eerste kind, dochter Alies. Na enkele jaren komt Luuk in contact met een broer van zijn vader, oom Henk. Deze heeft een pluimveebedrijf gekocht in Een West (1)en vraagt Luuk of hij bij hem op het pluimveebedrijf bedrijfsleider wil worden. Luuk gaat meteen akkoord. Na enige tijd is, een paar percelen verder, een boerderijtje te koop. Luuk koopt dit en zijn oom bouwt op het erf voor hem nog een paar loodsen. In 1967 krijgen Luuk en Ans een tweede dochter, die Marjan wordt genoemd.

Een kruidenierszaak op het eiland, opnieuw boer aan de overkant
Douwe Smids, een broer van zijn moeder Aaltje, is kruidenier – zoals eerder vermeld. Inmiddels heeft Douwe zijn broer Foppe gevraagd om ook in de zaak te komen. Dat gebeurt ook, maar bij het klimmen der jaren van de broers vragen ze Luuk of hij hun winkel wil overnemen. Ans en Luuk besluiten in mei 1973 met hun beide dochters naar Schiermonnikoog te verhuizen en nemen de winkel van de ooms over.
In deze zaak is Ans de spil, Luuk volgt haar. Ze hebben de winkel tot september 1980. Dan koopt Luuk zijn boerderijtje in Een West terug. De kruidenierswinkel verkoopt hij aan Henk en Alice Boersma. Luuk schaft vee aan en begint opnieuw te boeren.

Een herseninfarct als spelbreker, terug naar het eiland
Dat doet Luuk totdat hij een herseninfarct krijgt. Een jaar lang wordt een werknemer aangesteld om zijn werk over te nemen, Daarna wordt het bedrijf overgedragen aan schoonzoon Jan (en Marjan). Ans en Luuk kopen een huis in Lioessens. Inmiddels zijn voor de eeuwwisseling de ouders van Luuk en ook zijn ooms overleden. Zijn broer Marten is in 2001 naar Schiermonnikoog gegaan en twee jaar later volgen Luuk en Ans. De beide broers wonen bijna tegenover elkaar.

Ans overlijdt, Luuk mist haar regie
Luuk en Ans wonen samen in het huis aan de noordkant van de Middenstreek, totdat bij Ans darmkanker wordt geconstateerd.
Ze overlijdt op 22 maart 2014 aan een hartstilstand. Luuk blijft alleen achter. Ans regelde voordien alles. Hij mist nu haar regie. Ook is hij niet de man die er veel op uittrekt en anderen opzoekt. Zo vereenzaamt hij wat, maar hij wordt niet vergeten. Zijn beide dochters en hun achterban komen geregeld langs, zijn broer Marten komt bijna dagelijks en schoonzus Jannie gaat geregeld ieuwr it paid. Bovendien blijven enkele oude vrienden hem trouw opzoeken, zoals Teun Talsma en zijn vrouw Margo, Auke Talsma, Jan Benes en Agnès Barnhoorn. Elke zondagmorgen komt Jan Mandemaker bij hem koffie drinken.

Een kwakkelende gezondheid, een laatste afscheid
Luuk krijgt almaar meer met een kwakkelende gezondheid te maken. De thuiszorg komt dagelijks langs. Luuk ondergaat dit alles en kan hiermee niet zo goed omgaan. Ten slotte beseft hij dat zijn dagen te tellen zijn. Hij spreekt dat ook uit tegen Marten. Beide broers hebben nog een openhartig gesprek, waarin ze ten slotte elkaar een gai yn fertreeuwen toewensen. Luuk overlijdt op 24 september in het bijzijn van zijn kinderen. Op 29 september heeft een herdenkingsdienst in de dorpskerk plaats, gevolgd door de begrafenis. Tot besluit van de plechtigheid volgt een condoleantie in Hotel van der Werff
Met dank aan Marten en Jannie Kok voor informatie en foto’s.

[1] Deze oom heeft namelijk in Leek een op de internationale markt gerichte wasknijperfabriek.