Karen Marijke Hauer

Karen Hauer (1937–2022)
Eigenzinnig, met een passie voor de muzen, natuur
en medemens

Arend Hauer en Teunke Mellema ontmoeten
elkaar op de Toneelschool te Amsterdam, krijgen
een relatie en trouwen in 1934. Ze wonen in
Amsterdam. Op 17 maart 1937 wordt Karen
Marijke geboren, die Karen wordt genoemd. In
januari 1939 wordt hun tweede dochter Ruth geboren,
die echter drie maanden later overlijdt. Arend
en Teunke weigeren te tekenen voor de Kultuurkamer
en de voedselschaarste neemt toe; daarom
wijkt het gezin in 1942 uit naar Breukelen, in de
onderduik. Ze wonen er in het huis van hun vriend
en destijds groot acteur Eduard R. Verkade.1 Door
omstandigheden moet het gezin in 1944 opnieuw
uitwijken, nu naar Loosdrecht. Daar wordt in
januari 1944 Rutger Oelsen geboren. Hier verblijven
ze tot en met de bevrijding. Dan keert de familie
terug naar Amsterdam, naar hun huis aan de
Amstel.2 In september 1945 gaat Karen naar de
nabijgelegen lagere school.3
Daar weet ze al zeker dat ze danseres wil worden.
Karen bezoekt het gemeentelijk lyceum voor meisjes,
beseft dat dit een verkeerde keuze is en gaat
naar de vrije school, de Geert Grooteschool. Ook
dit schoolbezoek is van korte duur. Ze wil fulltime
balletdanseres worden, het liefst soleren. Ze doet
auditie, maar soleren als balletdanseres blijkt
onmogelijk: ze is niet in staat haar benen op de
hiervoor vereiste hoogte te brengen.
Het gezin, inmiddels uitgebreid met de zusjes
Machteld en Brigitta, brengt alle vakanties door
op Schiermonnikoog, bij de ouders van Teunke.4
Zij wonen al jaren in een huis aan de Middenstreek.
Na de aankoop in 1954 van huis ‘In de Walvisch’
aan de Langestreek 30 is de familie daar elke
vakantie te vinden.
Tussenkopje?
Na de Vrije School – ze is dan 17 jaar – komt Karen
in contact met Mascha ter Weeme,5 artistiek leidster
van het Ballet der Lage Landen6 en autoriteit
op het gebied van klassiek ballet. Ze wordt Karens
grote voorbeeld, heldin en model. De genegenheid
blijkt wederzijds. Mascha neemt Karen onder haar
hoede, geeft haar deels gratis les en ziet voor
Karen een mooie toekomst weggelegd. Ze wordt
als het ware haar tweede moeder. Karen mag na
enige tijd Mascha’s studio gebruiken om er zelf les
te geven en trekt met het Ballet der Lage Landen
het land in om voorstellingen te geven.
Vooral in de jaren vijftig en zestig hebben haar
ouders een actieve inbreng in de Nederlandse
Amateur Toneel Unie (NATU).7 Karen levert haar
aandeel door als danseres en choreograaf op te
treden en bewegingsleer te geven. Naast haar balletlessen
geven beide ouders, maar vooral haar
vader, die lesgeeft aan de Toneelschool in Amsterdam,
haar onderricht in het acteren. Hij zorgt8 dat
ze op de Toneelschool komt. Ze krijgt er o.a. les
van Joan Remmelts9 en van haar vader. Al snel
beseft Karen dat ze verliefd is op Joan Remmelts,
haar dertig jaar oudere docent.
Karen, inmiddels zwanger van Joan, bevalt op
19 december van dochter Joanna Brenda Christina,
10 kortweg Brenda genoemd. In 1966 verlaat
Joan zijn vrouw, met wie hij achttien jaar
getrouwd is geweest; de twee verhuizen naar de
P. C. Hooftstraat. Op 15 november 1967 wordt
Karens tweede dochter geboren, Angela Muriel
Vivian. Ze wordt Angela genoemd. Karen, dol op
kleine kinderen, kiest na de geboorte van Angela
een tijdje welhaast fulltime voor het moederschap
en het er willen zijn voor haar partner Joan Remmelts.
Ze besteedt een tijdje minder aandacht aan
het lesgeven, maar treedt soms wel op als regisseur,
zoals voor Amateuroperettevereniging ‘Jan
Overhuis’, die vooral optreedt in Mercanti te
Amsterdam.
Nog altijd gaat het gezin, zoals Karen vroeger
gewend was, elke vakantie met hond en katten
naar het eiland en verblijft dan in het grootouderlijk
huis aan de Voorstreek. Later wordt dat ‘In de
Walvisch’. Op 8 juli 1975 – de familie is in 1973 nogmaals
verhuisd naar de Van Breestraat – wordt
een derde dochter geboren. Miriam Rosalinde
komt een maand te vroeg ter wereld in het VU-ziekenhuis;
ze wordt Miriam genoemd. Na de
geboorte blijkt dat ze blind is als gevolg van toxoplasmose.
11 Dat ze meervoudig gehandicapt is,
blijkt pas later. Een tijdlang is Karen intens verdrietig,
maar ze blijft er niet lang bij stilstaan en
wordt een persoonlijke strijder, een volhouder,
iemand die voor haar mening staat en uitgerust is
met een groot verantwoordelijkheidsbesef. Ze
blijft lesgeven; ’s avonds en op zaterdag passen
Brenda en Angela op Miriam.
Op 27 maart 1979 verhuist het gezin naar de Brederodestraat.
Ook die zomer is Karen met haar gezin
op Schiermonnikoog. Haar moeder Teunke, ook
op het eiland, overlijdt er op 17 juli, op 73-jarige
leeftijd. Karen helpt bij het verzorgen van haar
moeder en bij het regelen van de begrafenis. Volgens
haar liefste wens wordt Teunke ter aarde
besteld op het dorpskerkhof van haar thuis.
Joan doet zijn best en probeert zich aan te passen,
maar het leeftijdsverschil tussen hem en de rest
kost steeds meer moeite. Het wordt hem te veel,
een gezin met drie opgroeiende dochters. Ergernissen
over en weer blijven niet uit en om verdere
escalatie te voorkomen wordt in gezamenlijk overleg
besloten dat Joan op de Brederodestraat blijft
wonen en de overige gezinsleden verhuizen. Dat
laatste heeft plaats op 15 januari 1982, naar de
Deurloostraat. Begin jaren tachtig start Karen,
zonder overleg met Mascha,12 toen al op leeftijd,
met een eigen tweejarige opleiding klassiek ballet,
waarna staatsexamen kan worden afgelegd. Ze
huurt hiervoor een studio in Amsterdam. Als ze op
zaterdag balletles geeft, verblijft Miriam op het in
Amsterdam gevestigde dagverblijf Nifterlake.
Op 27 januari 1985 overlijdt haar vader, die tot dan
toe in Amsterdam is blijven wonen. Hij is 75 jaar
geworden en wordt begraven naast zijn vrouw, op
het eiland. Joan Remmelts blijft in de jaren tachtig
actief en treedt nog verscheidene keren op in
toneelstukken en in een enkele televisieserie. Na
een jaar ziekte volgt hij op 19 december 1987 op
82-jarige leeftijd zijn vriend Arend; hij vindt zijn
laatste rustplaats op Zorgvlied te Amsterdam.
Tussenkopje?
Na de dood van Joan besluit Karen zich definitief
met Miriam op het eiland terug te trekken. Ze is al
vaker langere tijd met Miriam op het eiland
geweest. Dankzij de vele contacten die ze er
inmiddels heeft gelegd, bemerkt Karen dat er door
de kleinschaligheid van het eiland sprake is van
grotere zorg en betrokkenheid. Ze is er dan ook
van overtuigd dat een verhuizing voor Miriam,
maar ook voor haarzelf, alleen maar positief zal
uitvallen. Samen met Miriam, katten en hond
onderneemt ze de oversteek en gaat ze wonen in
het ouderlijk huis, Langestreek 30, aan de zuid-
Op portret, zittend aan de wadkant.
zijde. Op 15 juni 1990 woont ze definitief op Schiermonnikoog.
Eenmaal op het eiland regelt Karen dat Miriam
van dinsdag tot donderdag13 in Sneek in een
instelling van de gehandicaptenzorg kan verblijven.
Aanvankelijk brengen en halen vrijwilligers
Karen en Miriam met de auto. Karen vindt dit
echter te omslachtig. Dit doet immers te veel een
beroep op anderen. Ze haalt haar rijbewijs, schaft
een auto aan en brengt Miriam voortaan zelf weg
en haalt haar weer op.
Tussenkopje?
Mede met behulp van predikant Sieger Benedictus
begeleidt een tiental vrijwilligers volgens een
weekendrooster om beurten Miriam op haar driewieler
of te paard; zo zorgen ze ervoor dat Karen
even tijd voor zichzelf krijgt. Van de tochtjes
geniet Miriam zichtbaar en hoorbaar, want muzikaal
als ze is, reageert ze meteen als er onderweg
gezongen wordt. En met toenemende wind zingt
ze, luid en op haar eigen krachtige wijze, mee als
in een duet met de wind. Zolang Miriam in de
weekends op het eiland is, hebben deze tochtjes
plaatsgevonden en nooit heeft het ontbroken aan
vrijwillige begeleiders.
Karen heeft niet zomaar een hond, ze heeft een
grote Leonberger. Iedere keer een dergelijke lobbes,
totdat het niet meer kan. Karen en honden
begrijpen elkaar, zijn maatjes, onafscheidelijk.
Soms lijkt er wel op dat hoe meer honden ze bij
elkaar heeft, hoe leuker zij dat vindt. Elke woensdagmiddag,
en dat heel wat jaren, trekt ze er met
enkele vriendinnen en hun viervoeters op uit.
Eerst nog lopend, later met z’n allen in haar auto,
naar het oosten of het westen van het eiland, naar
het strand, waar de honden vrijelijk kunnen loslopen.
Elke keer opnieuw een happening, zowel voor
de met elkaar ravottende honden als voor hun
begeleiders
De betrokkenheid bij haar dieren maakt haar verbondenheid
zichtbaar met de natuur, met alles
wat groeit en bloeit, en in het bijzonder haar
innige band met het eiland. Ze staat dan ook kritisch
tegenover alle door de gemeente of Natuurmonumenten
voorgenomen of in uitvoering genomen
interventies en schroomt niet om dat te laten
blijken, veelal op een persoonlijke wijze.
Voorts geeft Karen blijk van een grote betrokkenheid
bij haar mede-eilandbewoners; ze deelt met
hen lief en leed. Wat ze spoedig hervat als ze op
het eiland woont, is het geven van balletles aan de
kinderen van beide lagere scholen. Spoedig brengt
ze wekelijks een groepje kinderen op hun vrije
woensdagmiddag bijeen in een lokaal van de
lagere school en probeert hun de basisbewegingen
van het klassiek ballet bij te brengen. Na verloop
van tijd volgt altijd een uitvoering in de Got Tjark.
De kinderen kunnen dan aan hun ouders laten
zien wat ze intussen geleerd hebben.
Tussenkopje?
Naast dit alles is Karen een vaste afnemer van de
bibliotheek, een veellezer. Wanneer het haar geleidelijk
meer moeite kost om zelf te komen, brengt
een vroegere bibliotheekhoudster de door haar
gewenste boeken bij haar thuis. Opmerkelijk daarbij
is dat ze de laatste tijd alleen nog Friestalige
boeken leest.
Met het ouder worden krijgt Karen toenemend
lichamelijke klachten. Door slijtage van haar rug
wordt het verzorgen van Miriam almaar zwaarder.
Nadat een hartinfarct in 2016 moet ze, met pijn en
moeite, besluiten dat het voor haar niet langer
mogelijk is om Miriam in het weekend te ontvangen
en te verzorgen. Vanaf voorjaar 2022 gaat het
minder. Ze verblijft dan ook overdag in de bedstee,
in de woonkamer. Ten slotte neemt ze afscheid
van allen die haar dierbaar zijn en overlijdt op 22
juli 2022, 85 jaar oud, daarmee een grote leegte in
de dorpsgemeenschap achterlatend. Na een tocht
vanaf haar sterfhuis en een kort samenzijn op 28
juli in de Got Tjark, wordt ze op het dorpskerkhof
begraven, naast haar in 2019 overleden zuster
Machteld Fenna Louise. Voor eeuwig, op haar
geliefde eiland.
In nauwe samenwerking met haar dochters
Brenda en Angela Hauer, zuster Brigitta en
aanvullende informatie van Geke Abma en
Simone de Boer, is deze tekst tot stand gekomen.
Door meerdere personen zijn foto’s aangeleverd; voorts
was er inzage in de foto’s die tijdens de bijeenkomst in de kerk
werden vertoond. Allen zeer veel dank, zowel voor informatie
als voor fotomateriaal en tekstcorrecties.