Geslacht:
man
Naam:
Jan Klontje
Echtgenoot van:
Willemina Jeuring
Geboortedatum:
30-07-1931
Geboorteplaats:
Schiermonnikoog
Overlijdensdatum:
05-08-2020
Overlijdensplaats:
Winsum (Gr)
Type:
Graf
Grafrij:
47
Grafnummer:
1

Jan Klontje

Jan Klontje (1931-2020) Muziek was heel zijn leven

Familieachtergrond
Zijn grootouders, Thomas en Aaltje Jans Visser, zijn beiden op Schiermonnikoog geboren. Na een periode aan de wal keert Thomas op 30 mei 1906 met zijn gezin terug naar Schiermonnikoog, waar hij aan de Middenstreek een bakkerij en winkel begint. Op 10 november 1927 trouwt zoon Arend met Trijntje Jacoba Visser ‒ op 30 augustus 1900 eveneens op Schiermonnikoog geboren.
Na de lagere school gaat Arend Albert één jaar naar de eilander zeevaartschool. Hij maakt enkele zeereizen en werkt vervolgens in de bakkerszaak van zijn vader. Arend en Trijntje Jacoba krijgen tussen 1929 en 1943 vijf kinderen, drie meisjes en twee jongens. Jan is de tweede in de kinderrij, hun eerste zoon.

Na de lagere school de bakkerij in
Jan wordt geboren op 30 juli 1931. Hij is vernoemd naar grootvader Jan Visser, van moederskant. Aan de christelijke school aan de Badweg, bij schoolhoofd Veerman en juffrouw Havinga, betekent het halfuurtje zingen per week voor Jan een hoogtepunt. Na de lagere school is er op het eiland geen vervolgonderwijs meer. De zeevaartschool is in 1934 gesloten en de uloschool komt pas in 1948. Bovendien is het oorlogstijd. Jan gaat bij zijn vader in de bakkerij werken. Na de oorlog gaat Jan in Groningen naar de bakkersvakschool.

Kinderkoloniehuis Elim
Vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw zijn er twee kinderkoloniehuizen aan de Badweg, het protestantse Elim en het rooms-katholieke Sint Egbert. De eilander jongens hebben vooral veel aandacht voor de jonge begeleidsters van Elim. ’s Avonds zijn er altijd wel een aantal jongens rondom dit koloniehuis te vinden, die proberen met deze meisjes in contact te komen.

Jan trouwt met Wil Jeuring
Willy Jeuring is een van de begeleidsters.[1] Zo raakt het aan tussen haar en Jan. Verkering en verloving volgen, en op 4 februari 1955 vindt de trouwerij plaats. Ze gaan wonen in het eerste huis aan het Helmsnijderspad, waar Jan tot voor kort is blijven wonen. Tot dan toe is Jan bij zijn vader in het bakkersbedrijf blijven werken.

Van hulppostbesteller tot hoofdpostbesteller
In de loop van 1956 kan postkantoorhouder Otto Postmus wel een hulppostbesteller gebruiken. Zo komt Jan bij de post werken ‒ voorlopig voor een beperkt aantal uren. De overige tijd werkt hij in de bakkerij. Het sorteren en rondbrengen van de door Wagenborg binnengebrachte post bevalt Jan algauw heel goed.
Eerst was het postkantoor gevestigd aan de Middenstreek,[2] later werd het verplaatst naar de Torenstreek, rechts voor de ingang van de protestantse kerk. Voor 1962 wordt de post, afhankelijk van de aankomst van de veerboot, op steeds andere momenten van de dag bezorgd. Wanneer dat ’s avonds gebeurt, heeft Jan aan de band van zijn pet een lampje bevestigd. En wanneer de veerboot op zaterdag pas tegen het vallen van de avond aankomt, komen de eilanders zelf de voor hen bestemde post op het postkantoor afhalen. Vaak vormt zich dan een hele rij wachtenden. Meestal wordt de wachttijd gevuld met de uitwisseling van nieuwtjes en grappe
Na de ingebruikname van de nieuwe veerdam wordt de post in het dorp twee keer per dag en in de polder, meestal per fiets, én keer per dag bezorgd. Wanneer hoofdpostbesteller Riekert Visser in 1964 na veertig dienstjaren met pensioen gaat, wordt Jan zijn opvolger.[3] Rond kerst en oud en nieuw wordt op het postkantoor zoveel post afgegeven dat deze per bakfiets wordt bezorgd.

Jan leert zichzelf orgelspelen, volgt Foppe Schut op als vaste kerkorganist
Rond het harmonium wordt bij Jan thuis veel gezongen, vooral na kerktijd, op zondagavond. Jan blijkt heel muzikaal te zijn. Elke zondagdienst is hij achter het orgel te vinden bij Foppe Schut, de vaste organist van de gereformeerde kerk. Door veel te kijken en zelf te oefenen maakt Jan zich het orgelspel eigen. Wanneer hij zelf speelt, doet hij dat altijd uit het hoofd.
Toen Foppe Schut jaren later ouderling werd, kon hij deze functie niet met die van organist combineren. Jan wordt zijn opvolger en is vervolgens 33 jaar lang de vaste kerkorganist.

Niet alleen kerkorganist, maar ook dirigent
Zijn passie voor muziek blijft niet beperkt tot het orgel. Ook de eilander fanfare I.N.[4] trekt hem. Hij sluit zich aan, wordt tamboerspeler, slaat op de grote trom. Dirigent Otto Postmus merkt dat Jan muzikaal is en beschouwt hem als zijn tweede dirigent. Wanneer Postmus eind jaren zestig stopt, stelt hij het bestuur voor om Jan als zijn opvolger te benoemen. Jan accepteert de benoeming. Zo is hij niet alleen kerkorganist, maar ook dirigent van de fanfare.
Vele optredens onder zijn leiding volgen en meerdere keren zijn Jan en zijn muziekkorps gastheer van het jaarlijkse zang- en muziekconcours. Later merkt Jan steeds meer dat hij geen muziekopleiding heeft gevolgd. Ook zijn leeftijd gaat meetellen. Voor Jan zijn dit signalen om het baton over te dragen aan Ties Brian, die wel aan het conservatorium heeft gestudeerd. Jan is ten minste twintig jaar dirigent van de fanfare geweest.

Niet langer kerkorganist en dirigent
Muziek blijft zijn passie, lust en leven. Bijna dagelijks zit hij, korter of langer, achter zijn huisorgel terwijl hij neuriënd zijn lievelingspsalmen en -gezangen speelt. Ook verleent hij geregeld hand- en spandiensten in de bakkerij van zijn broer. Bovendien heeft hij een stuk grond, waarop hij naar hartenlust tuiniert.
Samen met zijn vrouw Willy[5] loopt en fietst hij graag op het eiland en tijdens hun vakanties in Overijssel of Drenthe. Op gevorderde leeftijd haalt hij nog zijn rijbewijs. Volop genieten ze van hun kinderen en kleinkinderen. Wanneer de vergeetachtigheid en warrigheid van zijn vrouw gaan opvallen, wijkt Jan niet meer van haar zijde. Hij heeft haar verzorgd en ten slotte uitgeleid. Jan blijft alleen achter. In dankbaarheid kijkt hij terug op zijn leven en de 62 jaar die hij met Willy heeft mogen delen.
Hij zoekt nu wat vaker zijn dochter op, die op de Middenstreek woont. Eerst op de fiets, later lopend met zijn fiets als steun en weer later met behulp van een rollator. Jan is een sterke man, heeft weinig in zijn leven gemankeerd. Alleen ziet hij steeds minder. Des te scherper is zijn gehoor. Op ’t laatst herkent hij mensen alleen nog aan hun stem.
Zijn wereld wordt kleiner. Zijn gezondheid gaat achteruit en hij moet naar het ziekenhuis. Daar komen ze tot de conclusie dat Jan niet terug kan naar zijn geliefde eiland. Hij wordt opgenomen in verpleeghuis De Twaalf Hoven te Winsum. Daar heeft hij nog enkele maanden gewoond. Jan overlijdt op 5 augustus 2020. De muziek stond in zijn leven centraal, zijn muzikale tonen zijn gedoofd. Na een dankdienst in de Stag is op 11 augustus van Jan afscheid genomen en is hij, in besloten kring, op het eilander dorpskerkhof begraven. Jan werd 89 jaar.
Wanneer zijn kinderen Gert Jan en Saskia terugkijken op wat hun vader voor hen betekend heeft, komen woorden boven als vriendelijkheid, een groot voorbeeld, niet te veel oordelen over anderen, en vooral ook: wees dankbaar en groot in kleine dingen.

Met dank aan Gert Jan en Saskia Klontje, en aan Ed Kieckens voor informatie

[1] Zie Jaarboek 2017, blz. 57-59, In Memoriam Wilhelmina Klontje-Jeuring (1930-2017).
[2] Huidige locatie restaurant Het Noorderlicht. De overige personen die toen op het postkantoor werkten, waren Maaike Coerkamp en Coba van der Geest. Cornelia Visser bracht binnenkomende telegrammen rond.
[3] Otto Postmus is inmiddels met pensioen en opgevolgd door Frans Beers, die in 1965 als kantoorhouder is opgevolgd door Durk Postma (zie Jaarboek 2019: 53-56). Jan heeft zelf nooit de functie van kantoorhouder geambieerd. Hij had zijn vrije leven als postbesteller te lief.
[4] Aan de zeilvaart ontleende seinvlaggen I en N, d.w.z. Laat ons in moeilijke tijden bij elkander blijven tot wederzijdse steun. Deze wens heeft te maken met de samenvoeging van voordien twee op het eiland bestaande korpsen te weten, het christelijke fanfarekorps Loof den Heer en de Fanfare Schiermonnikoog. Zie ook: Marga Flink en Arend J. Maris, Blazend en trommelend marcheren door de tijd, 125 jaar Fanfaremuziek op Schiermonnikoog ()1888-2013),Themanummer van de Cultuur Historische Vereniging ’t Heer en Feer, Jaargang 2014.
[5] Zij overleed in 2017. Zie Schiermonnikoog Jaarboek 2017: 57-59.

Gemeentelijke Begraafplaats Schiermonnikoog

De website is voor u gemaakt met behulp van vrijwilligers en mede tot stand gekomen dankzij een subsidie van de provincie Fryslân