Cornelis Adrianus (Kees) van der Wal

Cornelis Adrianus van der Wal (1946-2020)

Natuurbeheerder pur sang

Oom Arnold legt de basis voor zijn interesse en liefde voor de natuur
Kees, zo wordt hij genoemd, wordt op 25 november 1946 te Heemstede geboren. Hij is de oudste van vijf kinderen, vier jongens en een meisje. Zijn vader runt een winkel in rookwaren en andere artikelen. Zijn moeder neemt grotendeels het huishouden en de zorg voor de kinderen voor haar rekening, en werkt mee in de druk beklante winkel.
Broers van zijn moeder hebben een boerenbedrijf in de Haarlemmermeer en zijn tevens jagers. Kees is er veel te vinden. Bovenal zijn oom Arnold, pachter en jagermeester van grote natuurgebieden,[1] brengt Kees van jongs af aan respect bij voor de natuur. Hij wordt zijn geestelijk vader, neemt Kees onder zijn hoede, geeft sturing aan zijn leven. Met zijn twaalf honden woont oom Arnold in de zogeheten Hut, zijn onderkomen op een eigen terrein, in het Speulderbos, onder de rook van Apeldoorn. Kees komt er vaak.

Oom Arnold brengt hem ook een hoge ethiek bij ten aanzien van het omgaan met de natuur. Gezien de kwetsbaarheid van de natuur is een goed en verantwoord rentmeesterschap vereist. Voortdurend moet worden gezocht naar een evenwicht tussen flora- en faunabeheer, waarvan de jacht een wezenlijk onderdeel is. Oom Arnold heeft bij Kees voor altijd de liefde gewekt voor alles wat groeit, vliegt, kruipt en bloeit. Gepaard gaande met verwondering en een nooit verzadigde nieuwsgierigheid is deze liefde door de jaren heen in Kees aangewakkerd tot een onuitblusbaar vuur, dat al zijn doen en laten heeft bepaald.

Praktisch ingesteld, breed georiënteerd

In de jaren na de lagere school schoolt Kees zich, praktisch ingesteld als hij is, zo breed mogelijk in de vele aspecten en facetten van natuur en natuurbeheer. In tal van natuurgebieden doet hij ervaring op en loopt hij stages van een jaar of langer. Hij oriënteert zich breed zodat hij op meerdere terreinen inzetbaar is. Kees weet deze oriëntatie te combineren met een verdieping op elk van deze gebieden.

Jacht als onderdeel van natuurbeheer

Kees loopt ook stage bij ir. Reinders, opperhoutvester op het Loo. Reinders ziet zijn natuurlijk overwicht en de kwaliteiten die Kees heeft. Hij neemt contact op met dierenarts Feddema op Schiermonnikoog. Deze zoekt namelijk voor het eiland een nieuwe jachtopziener. Voor Kees is de jacht een inherent onderdeel van het natuurbeheer. Naar zijn mening is er geen tegenstelling tussen jacht en natuurbeheer, die destijds en ook nu nog vaak tegenover elkaar worden geplaatst. Zijn leven lang heeft hij de verbinding tussen beide verdedigd. Alle misverstanden daaromtrent heeft hij steeds overtuigend weerlegd in discussies, lezingen en artikelen, en tijdens excursies. Op het eiland komt Kees in dienst van het Jacht- en Wildbeheer op Schiermonnikoog.

Een bekeuring of je hond laten africhten

Eind 1969 verhuist hij naar het eiland, waar hij voorlopig woont op het Martjeland bij Willem van der Geest en zijn vrouw Fie de Haan. Hij werkt zelfstandig en kan zijn werktijd grotendeels zelf inrichten; Kees is geen man die dagelijks in dienstverband wil werken. De eerste tijd na zijn komst op het eiland treedt hij met name op tegen stropers en mensen die hun hond in het buitengebied los laten lopen. Zo houdt hij in het buitengebied op een dag een vrouw aan die hij al eens eerder heeft gewaarschuwd omdat ze haar jonge hond los laat lopen, die bovendien slecht afgericht blijkt te zijn. Hij stelt haar voor de keuze: je krijgt een bekeuring of ik richt je hond af. Ze kiest voor het laatste mogelijkheid.
Zo maakt Kees kennis met Christa, die enkele maanden voor hem op het eiland is komen wonen en er de eerste kleuterjuf is. Het klikt tussen die twee en op 28 december 1970 trouwen ze. Ze gaan op Zevenhuizen wonen, in het huis waar voordien Marjon van Boven met haar moeder woonde.

Op het eiland tal van nieuwe onderzoeksterreinen

Op de deur van zijn huis plaatst Kees een plaatje met daarop de naam ‘koddebeier’, een geuzennaam en eretitel. Algauw is Kees op het eiland volledig op zijn plaats. Het eiland is immers een onbegrensd natuurgebied, waar zijn kennis en ervaring geheel tot hun recht kunnen komen. Het hoogtepunt in zijn leven en dat van Christa is de geboorte op 5 maart 1979 van hun zoon, die ze vernoemen naar oom Arnold.

Naast coördinerende activiteiten biedt het eiland hem tijdens de jachtdagen met Jan Berend Bazuin volop mogelijkheden om zijn kennis en ervaring uit te breiden en te verdiepen met de unieke aspecten van een eilandnatuurgebied. Voorbeelden zijn de bestrijding van verwilderde katten, onderzoek naar de predatie van weide- en bodembroeders, coördinatie van de nazorg voor de weidevogels, vijfentwintig jaar onderzoek naar de stand van kiekendieven, ringonderzoek en zijn bijzondere belangstelling voor orchideeënsoorten, vlinders, libellen en mossen.
Inmiddels is Kees overgegaan in dienst van Natuurmonumenten. De laatste tien jaar tot zijn pensionering, in 2006, is Kees werkzaam in Drentse natuurgebieden.

Ook op maatschappelijk gebied actief

Naast deze activiteiten is Kees ook maatschappelijk betrokken bij het wel en wee van de eilander dorpsgemeenschap. Vele jaren rijdt hij op de ambulance, is hij actief betrokken bij de brandweer, brengt hij maaltijden rond, is hij lid van het Shantykoor en van de bejaardengymnastiekvereniging, en houdt hij lezingen met filmbeelden voor eilander bejaarden.

De natuur heeft hem alles gegeven en nu teruggenomen[2]

Van een reis naar Suriname komt Kees ziek terug. Bij hem wordt een verdikking op de lever geconstateerd. Bij nader onderzoek in Leeuwarden constateert de oncoloog kanker met uitzaaiingen. Volgens de specialist zou hij nog slechts enkele weken te leven hebben.
Kees ziet af van elke behandeling, neemt in contacten afscheid van vrienden, kennissen en mede-eilandbewoners, en plaatst in De Dorpsbode van 15 juli 2020 een afscheidsbrief. Na nog enkele maanden van intensief samenzijn met Christa, hun zoon Arnold en overige familieleden heeft de natuur Kees op 11 december jl. liefdevol teruggenomen. Op 16 december heeft de begrafenis op het dorpskerkhof plaats, helaas in besloten kring. Kees is 74 jaar geworden.

[1] Na de hbs en de Koloniale Landbouwschool te Deventer wilde hij planter worden in Nederlands-Indië. Als gevolg van de zogeheten politionele acties en het uitroepen van de onafhankelijkheid van Indonesië is dat niet doorgegaan.
[2] De tekst op zijn rouwkaart luidde: De natuur heeft me alles gegeven en nu teruggenomen.